Kumunoy

(Maikling Kuwento)


Kagagaling lang ni Mang Gusting sa pagtitinda ng mga sigarilyo at kendi sa isang hindi kalayuang kalsada sa kanilang lugar.

Bitbit niya sa kaliwang kamay ang isang tila maliit na lamesang patungan ng kanyang paninda, at nakasabit naman sa kanyang kanang balikat ang sisidlan ng mga ito.

Tila makulimlim ang hapong iyon kay Mang Gusting, gayong mainit pa, at nakangiti ang araw sa mga tao.Habang siya'y papasok sa kanilang lugar, sa looban kung tawagin ng mga tagaroon, nang sari-saring mga ingay ang kanyang naririnig, mga imaheng nais niyang hindi na muling makita: mga batang naglalaro, mga tambay sa kanto, mga rugby boy, panakanaka, mga nagtutulak ng droga, mga nagsusugal, nagtotong-it at nagkakarakrus; mga tsismosang na wala nang ginawa kundi ang magpalipas ng oras sa pakikipagkwentuhan sa mga kapwa tsismosa, ingay ng mga tugtugan sa bawat tahanan na kanyang nadaraanan.

Sa paglalakad ni Mang Gusting, tila ba hindi siya nasasabik na mamahinga, hindi dahil wala siyang kinita sa maghapong pagtitinda, kundi dahil sa mga bagay ng kanyang naiisip, na marahil ay hindi maganda.

Tulala at nakatuon lamang ang kanyang paningin sa baba ng sementadong daan patungo sa kanyang tahanan; ilang linggo na ring ganito si Mang Gusting, minsan ay hindi na rin siya kumakain ng hapunan, pagkat sanay na marahil ang kanyang sikmura sa araw-araw na gawaing ito.

Subalit ang araw na ito ang pinakamalungkot sa lahat ng malungkot na kanyang pag-uwi sa kanyang tahanan.May kung anong binubulong si Mang Gusting habang naglalakad,

“kalayo"
“kalayo”
“kalayo"

...tulala pa rin nang makarating siya sa kanyang tahanan, na tanging isang tao lamang ang kasya, marahil inilaan ang ispasyong ito para sa kanya, para gawing isang munting tahanan.

Singhaba lamang ng pinto ang loob at ang taas ng kanyang tahanan.

Talagang nakalaan lang para sa kanya.

Ano bang silbi ng malaking tahanan, gayong wala naman nakakaalala sa akin, minsan ay kanyang naiwika.

Sa loob ng kanyang tahanan, ay isang maliit na gitara, ang bubungad kapag binuksan ang pinto. Nakalagay sa dulo ang ilang mga kagamitan na kanyang pinahahalagahan. Nakalagay sa isang maliit na kahon na sing laki ng lalagyanan ng sapatos.

Pagkabukas niya ng pinto, agad niyang ibinaba ang mga bitbit na gamit, umupo sa pintuan, at tulala ulit na tila ba may iniisip. Ilang oras din siyang ganito, at nang mapagod, ay napasandal at naramdaman sa likod ang kanyang gitara.

Tinitigan niya ito, at saglit na nagtungo sa loob, may kung ano siyang kinuha sa loob ng tahanan. Isang litrato, na kasama ang buo niyang pamilya, bago siya lisanin ng mga ito, tinitigan, pagkaraan ay iniharap sa ibabaw ng apoy ng gasera ang kaninang hawak niyang litrato.

Walang ekspresyon sa kanyang butuhang mukha, ni hindi tumulo ang luha sa kanyang bilugang mata; habang nasusunog ito. Nang tuluyan ng masunog at maging abo ang litrato. Kanya nang kinuha ang gitara at tumugtog ng ilang mga awiting paborito niya.

Inabot ng madaling araw ang pagtugtog niya ng gitara, tanging siya na lamang ang gising sa mga oras na iyon.

Kahol ng aso at ingay na lang ng mga pusa at maririnig kasabay ng pagtipa niya sa kanyang gitara.

Tuluyan nang pumasok si Mang Gusting sa kanyang tahanan at doon nagpatuloy ng pagkanta na nilapatan ng tunog ng gitara. Napasandal siya at itinuon ang mukha sa bubong ng kanyang tahanan, nakita niya ang mga ipis na malayang naghahabulan at tumatambay dito.

Matapos ang ilang sandali, natuon ang kanyang paningin sa gaserang nakasindi. At walang ano-ano, kanyang sinipa.

Napunta ito sa kahon na sinlaki ng kahon na lalagyanan ng sapatos. Dinilaan ng apoy ang karton na ito, at nasiyahan si Mang Gusting sa nakita.

Ang maliit na apoy mula sa gasera ay unti-unting nilamon ang karton at ilan pang mga nasa loob nito.

Patuloy ang pagkalabit ni Mang Gusting sa kuwerdas ng gitara, kaakibat ang isang tila paghele sa isang bata...

“Hmmmm...."
"hmmmmmmmmm......”

Unti-unting umakyat ang apoy sa kanyang tahanan, patungo sa bubong. At patuloy pa rin siya sa kanyang pagtipa sa gitara. Nakangiti at tila masaya ang ekspresyon ng kanyang mukha habang tumutugtog ng gitara. Nakapikit at nakasandal.

Sa paglaki ng apoy sa loob ng kanyang tahanan ay unti-unti namang naglalaho ang tunog ng gitara at ng malambing niyang tinig. Hindi naglaon lumaki nang lumaki ang apoy at tuluyan nang nilamon ang loob at labas ng kanyang tahanan.

At dahil iskwater ang lugar, mabilis na kumalat ang apoy. Wari’y isang lugar iyon na binagsakan ng bilog at malaking apoy mula sa kalawakan.